Jabłoń zaniedbana przed cięciem pielęgnacyjnym i odmładzającym. Ryc. Tomasz Idzikowski. 

Prawidłowy wygląd drzewa po cięciu. Ryc. Tomasz Idzikowski.

CIĘCIE  ODMIAN  JABŁONI 
STARYCH  I  ZANIEDBANYCH

            Kiedy w latach 2005/2006 przeprowadzałem inwentaryzację sadów wiejskich w dolinie środkowego Sanu zaobserwowałem bardzo niepokojące zjawiska wycinania starych i zaniedbanych sadów owocowych.

Kiedy rozmawiałem z właścicielami starych sadów owocowych i pytałem się dlaczego wycinają, a następnie karczują drzewa w tym jabłonie częstą odpowiedzią było:

• że pędy i konary są suche, a w następstwie drzewa całe później zamierają,
• że jabłonie są zbyt wysokie co powoduje brak należytej pielęgnacji w ciągu całego okresu wegetacji,
• że drzewa nieregularnie owocują co zniechęca właścicieli do trzymania takich jabłoni w sadzie,
• że drzewa są wycinane na opał,
• że wichura i wiatr połamały i powywracały drzewa
• oraz że likwidują drzewa owocowe pod planowane przyszłe nowe budownictwo mieszkaniowe                i gospodarcze.

Jak widać z powyższych wypowiedzi faktycznie na terenie południowo-wschodniej Polski widać systematyczne wycinanie drzew w tym sadów owocowych (np. drzewa wokół Zamku Kazimierzowskiego w Przemyślu, czy wycięcie alei jesionowo-kasztanowcowej na Bakończycach).

         Dlatego społeczność lokalna w tym mieszkańcy miasta Przemyśla muszą sobie zdać sprawę, że pochopne wycinanie (drzew) drzew owocowych powoduje, że ubożeje nasze środowisko przyrodnicze,      a urzędnicy, osoby prywatne i firmy (np. firma ACER z Przemyśla) które to robią nie mają pojęcia jaką krzywdę wyrządzają następnym pokoleniom.

Już Celtowie karali śmiercią każdego, kto podważył się zamachnąć toporem na drzewo jabłoni. Dlatego        z racji szczególnych właściwości jakie mają jabłonie ogrodnicy darzą je wielkim szacunkiem i poważaniem. Na wielu wsiach do dziś poważnie traktuje się przesąd, że kto zetnie jabłoń, ten niedługo umrze. Warto też wiedzieć, że na jabłoń nie należy wspinać się w butach, bo drzewo obrazi się i uschnie.

Dlatego też zachęcam wszystkich na ratowanie oraz na zachowanie starych drzew owocowych przy prywatnych posesjach, gdyż zawsze jest czas na wycinkę drzew. Ta czynność może być zawsze wykonana w przypadku, gdy zostały wyczerpane inne środki pozwalające na dalszy jego rozwój. Sama wycinka drzew owocowych trwa chwilę. Aby drzewa mogły osiągnąć rozmiary dużego drzewa, a później mogły wejść w okres owocowania trzeba czekać wiele lat. 

            Przeglądając dostępną literaturę z zakresu sadownictwa autorzy przedstawiają sposoby ratowania starych i zaniedbanych drzew owocowych. A. Mika (2002) podaje wskazówki i zalecenia jak należy podejść do starych, często zaniedbanych drzew owocowych. Między innymi pisze tak:

....."Korony starych jabłoni trzeba przede wszystkim obniżyć przez ścięcie wierzchołka. Drzewa dobrze znoszą ten zabieg. Wierzchołek ścinamy tuż nad gałęzią boczną na wysokości około 3 m od ziemi. Po jego usunięciu promienie słoneczne docierają do środkowych  i dolnych gałęzi, dzięki czemu i one zaczynają owocować. Niskie drzewa łatwiej jest opryskiwać i zebrać z nich owoce. Następnie konieczne jest znaczne prześwietlenie korony. Na starej jabłoni wystarczy zostawić 6-8 konarów        w dwóch piętrach, po 3-4 na każdym. Z zaniedbanych drzew należy usunąć od 1/3 do 2/3 gałęzi łącznie z wierzchołkiem. Przerzedza się także drobniejsze gałązki owoconośne. Po odmłodzeniu korony wyrasta dużo długopędów, a na konarach pojawiają się wilki osiągające często ponad 1 m długości. Należy je systematycznie wycinać, by ponownie nie zagęściły korony. Wilki można wycinać na wiosnę lub latem od czerwca do końca sierpnia"...... .

Powyższe zabiegi odmładzania drzew owocowych pozwalają drzewom powrócić do dawnej świetności       i obfitości w owocowaniu. Dają owoce większe i smaczniejsze, a co najważniejsze rodzą regularnie przez następne lata.      

                Dlatego też należy wszystko robić aby ratować stare (historyczne) odmiany jabłoni nie tylko dla celów użytkowych lecz także ozdobnych. Sady owocowe w tym jabłonie kształtują krajobraz przyrodniczo-rolniczy oraz stanowią ważny układ w zachowaniu bogatej różnorodności biologicznej. 

                                             

                                                                 Grzegorz Poznański - ogrodnik

   - PAMIĘTAJ - 

CHROŃ STARE ODMIANY DRZEW OWOCOWYCH

                                                    LITERATURA

1. Dziubiak M. 2006. W poszukiwaniu starych odmian, w: "Szkółkarstwo" nr 4, s. 62-64,
2. Hodun G. 2003. Tradycyjne sady przydomowe, w: Poradnik sadowniczy starych odmian drzew owocowych. Praca zbiorowa pod red. R. Sobieralskiej. Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły. Świecie, s. 32 - 35, 
3. Hodun G. 2004. Rozmnażamy drzewa i krzewy owocowe. Wydawnictwo "Działkowiec". Warszawa,
4. Hodun G. 2006. Stare odmiany jabłoni. Miesięcznik "Działkowiec" nr 3 (667), s. 38-39,
5. Lityński M. 1938. Cięcie drzew owocowych. Wyd. Nakładem "Hasła Ogrodniczo-Rolniczego"        w Tarnowie. Tarnów, s. 75-84., 
6. Mika A. 2002. Sztuka cięcia drzew i krzewów owocowych. Wyd. Działkowiec. Warszawa, 
7. Mika A. 2002. Jabłoń. Owoce z mojego ogródka. Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza. Warszawa,
8. Mika A. 2006. Cięcie drzew i krzewów owocowych. Wyd. PWRiL. Warszawa, 
9. Poznański G. 2006. Jabłonie w krajobrazie przyrodniczo-rolniczym w dorzeczu środkowego Sanu, w: "Rocznik Przemyski", t. 42, z. 5, Nauki Przyrodnicze, s. 51 - 66.

Jabłoń (Malus sp.) na terenie Pogórza Przemyskiego.