LITERATURA POMOLOGICZNA

Brzeziński K. 1929. Polska pomologja. Księgarnia Wydawnicza H. Altenberga we Lwowie.

                 Lwów, wyd. II,

Brzeziński W. 2012. Atlas czereśni dla sadowników i szkółkarzy. Wydanie szkoleniowe.

                 Wydawnictwo Lingwa i Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły. Gdynia,

Borecki Z. (red.) 1971. Szkodniki i choroby roślin sadowniczych. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Borecki Z. 1990. Choroby drzew owocowych i roślin jagodowych. Wydawnictwo SGGW-AR,

                Warszawa,

Gałczyński  B. 1930. Sadownictwo dochodowe. Warszawa. Nakładem autora,

Gładysz A. 1941. Urządzenie i pielęgnowanie sadu. Wyd. V. Wyd. Hasła Ogrodniczo-

                    Rolniczego. Tarnów,

Hartmann W., Fritz E. 2011. Farbatlas Alte Obstsorten. Eugen Ulmer KG. Stuttgart,

Hodun G., Hodun M. 2013. Podręczny atlas dawnych odmian jabłoni. Wyd. Towarzystwo

                  Przyjaciół Dolnej Wisły. Gruczno,

Jankowski E. 1900. Ogród przy dworze wiejskim. Warszawa. Nakładem autora, wyd. II,

Jankowski E. 1900a. Sad przy chacie. Warszawa. Nakładem autora, wyd. IV,

Jankowski E. 1928. Sad i ogród owocowy. Nakładem Księgarni św. Wojciecha. Poznań,

                 Warszawa, Wilno, Lublin, wyd. V,

Juniper B.E., Mabberley D.J. 2006. The Story of the Apple. Timber Press. Portland, London,

Lityński M. 1938. Cięcie drzew owocowych. Wyd. Nakładem "Hasła Ogrodniczo-Rolniczego”

                   w Tarnowie. Tarnów,

Łęcki R. 1983. Terminarz ochrony sadów w tablicach barwnych. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Łucka M., Rejman A. 1974. Atlas śliwek. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Mika A. 2002. Jabłoń. Owoce z mojego ogródka. Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza.  

           Warszawa,

Petzold H. 1979. Apfelsorten. Neumann Verlag. Leipzig-Radebeul,

Poznański G. 2003. Charakterystyka wybranych odmian jabłoni Ziemi Przemyskiej. „Rocznik

                  Przemyski”, t. 39, z. 3, Nauki Przyrodnicze,

Poznański G. 2004. Jabłoń – element krajobrazu polskiego. Biuletyn Informacyjny TPN        

                  w Przemyślu. Przemyśl, nr 8,

Poznański G. 2006. Jabłonie w krajobrazie przyrodniczo-rolniczym w dorzeczu środkowego

                  Sanu. „Rocznik Przemyski”, t. 42, z. 5, Nauki Przyrodnicze,

Poznański G., Brożyniak A. 2012. Tradycje sadownicze w Pacławiu (Pogórze Przemyskie).

                 „Rocznik Przemyski”, t. 47, z. 3, Nauki Przyrodnicze,

Rejman A. (red).1976. Pomologia. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Rejman A. 1979. Atlas jabłek. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Rejman A., Dzięcioł W. 1983. Atlas gruszek. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Rejman A., Rembacz J. 1975. Atlas czereśni i wiśni. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Rejman A., Zaliwski S. 1956. Pomologia. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Sobieralska R. (red.). 2003. Poradnik sadowniczy starych odmian drzew owocowych.       

                   Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie,

Sobieralska R., Pająkowski J. (red.). 2008/2009. Tradycyjne sady przydomowe. Wyd.   

                 Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie,

Stare odmiany jabłoni w dawnej Galicji Wschodniej. Praca zbiorowa. Wyd. AiZF                  

                w Bolestraszycach. Arboretum Bolestraszyce zeszyt 15. Bolestraszyce 2011,

Sękowski B. 1993. Pomologia systematyczna. Wyd. PWN. Warszawa, t. I,

Zagaja S., Suski Z. 1991. Orzech włoski i leszczyna. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Zaliwski S., Rejman A. 1952. Pomologia polska. Wyd. PWRiL, Warszawa,

Katalogi szkółek

·      Szkółki Żbikowskie. Drzewa, Krzewy Owocowe i Ozdobne. Róże i Byliny. S. Hoser w Warszawie.   Aleje Jerozolimskie Nr 45. Opisy odmian drzew owocowych.

·   Katalog Największej Powiatowej Szkółki Drzew Owocowych w Polsce. Wydział powiatowy w Rawiczu, Województwo. Poznańskie.

·      Katalog drzew i krzewów owocowych szkółek  gospodarstwa  ogrodniczego  Mieczysława  Bolesława  Hoffmana w Częstochowie. Ul. Dębińskiego  Nr 6/18. Zakład istnieje od 1909.

·      Cennik szkółek drzew i krzewów owocowych, ozdobnych i bylin Juliana br. Brunickiego. Podhorce koło Stryja województwo stanisławowskie. Rok założenia 1892. Nr 49. 1938-jesień/1939-wiosna.

·   Cennik - Katalog Drzew i Krzewów Owocowych i Ozdobnych. Zakłady Ogrodnicze Państwowych Gospodarstw Rolnych w Charzewicach, pocz. Rozwadów, Woj. Rzeszów. Sezon Sprzedaży: jesień 1959 - wiosna 1960 i jesień 1963 - wiosna 1964.

·    Katalog z 1799 roku drzew owocowych z Osieka /powiat Wadowice/. Arboretum Bolestraszyce. Zesz.1. 1992. Przedruk.

·      Dziewiętnastowieczne katalogi szkółek drzew i krzewów ozdobnych i owocowych  z Medyki i Miżyńca pod Przemyślem.. Arboretum Bolestraszyce. Zesz. 1. 1992. Przedruk.

·     Cennik drzew i krzewów owocowych i ozdobnych tudzież roślin gruntowych i wazonowych z ogrodu J. O. Księcia Adama Sapiechy w Krasiczynie (pod Przemyślem). Na rok 1881. Z Drukarni Ludowej we Lwowie, pod zarządem St. Baylego. W Bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Sygn. nr 4512.

·   Fredrów. Cennik drzew i krzewów owocowych, ozdobnych oraz bylin. Jesień 1931 - wiosna 1932. Zakłady Ogrodnicze Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego w Fredrowie. Arboretum Bolestraszyce. Zesz. 10. 2005. Przedruk.

OCHRONA DRZEW OWOCOWYCH PRZED 

CHOROBAMI I SZKODNIKAMI

             W każdym starym sadzie owocowym, gdzie znajdują się przynajmniej kilkadziesiąt odmian i gatunków drzew owocowych w okresie wegetacji mogą wystąpić choroby i szkodniki o różnym nasileniu. W warunkach prawie naturalnych, aby zwiększyć różnorodność biologiczną danego sadu powinno się stosować metody mechaniczne, biologiczne i preparaty ekologiczne w tym wyciągi, wywary, napary, gnojówki i inne.

L.p.	Preparaty	Rośliny - preparaty	Ochrona przed szkodnikami              i chorobami
1.	Wyciąg	1. cebula, czosnek, tytoń,  pokrzywa, krwawnik, wrotycz, łęty ziemniaczane, mniszek, 2. berberys, bez czarny,	1. służą do walki: z mszycami i przędziorkami, - z chorobami grzybowymi: mączniak i monilioza, 2. z zarazą ogniową,
2.	Wywar	1. liście rabarbaru i rumianku, 2. skrzyp,	1. niszczy owady ssące, 2. podnosi odporność na choroby grzybowe,
3.	Napar	1. kwitnące pędy piołunu, 2. chrzan,	1. służą do walki: przeciwko przędziorkom, 2. przeciwko w walce z brunatną zgnilizną,
4.	Gnojówka	1. pokrzywa, skrzyp, żywokost       i cebula.	1. służą do walki przeciwko: mszycom, przędziorkom                    i misecznikom.

W sadzie owocowym mogą wystąpić najczęściej następujące choroby:

- parch jabłoni i gruszy,

- mączniak jabłoni,

- brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych i pestkowych,

- drobna plamistość liści,

- zaraza ogniowa,

- rdza gruszy,

- raki i zgorzele kory i drewna,

- biała i brunatna plamistość liści gruszy oraz choroby przechowalnicze owoców, a wśród szkodników następujące żywe organizmy:

- mszyce i przędziorki,

- kwieciaki: jabłkowiec i gruszowiec,

- piędzik przedzimek,

- pierścienica nadrzewka,

- zwójki,

- namiotnik jabłoniowy,

- rudnica nieparka,

- owocnica jabłoniowa i żółtoroga,

- owocówka jabłkóweczka i śliwkóweczka

oraz inne organizmy, które mogą wyrządzać znaczne szkody w sadzie.

Najpierw powinno się  przeprowadzać regularne lustracje i ustalić  jakie jest natężenie danej choroby lub szkodnika. Jeżeli jest to słabe nasilenie można metodami mechanicznymi, tzn. usunąć sekatorem lub ręcznie uszkodzone liście, pędy lub większe gałęzie i potem spalić. Jednym z naturalnych wrogów dla szkodników są ptaki. Dlatego powinno się w sadach zakładać budki lęgowe lub stwarzać dogodne kryjówki do zakładania gniazd. Oprócz tego należy pomagać na terenie sadów owocowych organizmom owadożernym takim jak np.: owadom, pająkom, ryjkowcom, skorkom, jaszczurkom, padalcom, jeżom i żabom, aby znalazły dogodne miejsca na kryjówki w walce ze szkodnikami. Pożyteczne owady jak biedronki, złotooki, wielbłądki, błonkówki bzykowatych i inne są też naturalnymi wrogami, które żywią się jajami, larwami i osobnikami dorosłymi szkodnikami. Często wśród owadów występują owady pasożytnicze, które składają jaja do ciał innych owadów, które w czasie rozwoju larwy wyjadają ich wnętrza. Są to np.: kruszynki, osiec korówkowy czy zgłębiec. Dlatego, aby zachęcić naturalnych sprzymierzeńców w walce ze szkodnikami należy zakładać domki dla owadów i dla ptaków, kryjówki dla gadów i  płazów oraz wysiewać kwitnące  w różnych porach roku rośliny dla zwiększenia ilości pyłku i nektaru dla owadów. Należy w czasie całego okresu wegetacyjnego przeprowadzać różnorodne zabiegi pielęgnacyjne, które pozwolą naturalnie zmniejszyć natężenie chorób i szkodników w sadzie owocowym.